De mondelinge behandeling en haar eigenaardigheden

De mondelinge behandeling is door toedoen van de wetgever en de rechtspraak van de Hoge Raad in toenemende mate het kloppende hart van de civiele procedure geworden. Dat geldt voor emotioneel gekleurde zaken (zoals bijvoorbeeld familierecht, letselschadezaken en arbeidsrecht), maar ook voor handelszaken. Zelfs de meer complexe handelszaken ontkomen daaraan in de regel niet.

Het vertrouwde maar afstandelijke procedureverloop dat eigen was aan een schriftelijke procescultuur is sterk teruggedrongen. Dat heeft consequenties voor de manier waarop de advocaat zijn boodschap voor het voetlicht moet brengen. Het vergt niet zelden ook dat de procesdeelnemers sneller en meer anticiperend moeten reageren op elkaar en op de rechter. Het mondelinge vonnis en de regiezitting zijn daarvan voorbeelden.

Het is met name op het terrein van de mondelinge behandeling dat de advocaat zijn oude dominus litis positie dreigt in te leveren. In ieder geval zal u zich er bewust van moeten zijn dat in een mondelinge procescultuur niet alleen de rechter op een intellectuele manier moet worden overtuigd, maar dat die rechter ook in de gaten en soms bij de les moet worden houden. Dat vergt een andere basishouding ter zitting van de advocatuur. 

Naast deze praktische consequenties van de veranderende functionaliteit van de mondelinge behandeling, hebben de veranderingen geleid tot theoretische problemen. Vooral bij de mondelinge uitspraak, het beginsel van hoor en wederhoor en de onmiddellijkheid leidt dat tot soms moeilijk te beantwoorden vragen die de advocaat moet onderkennen. In deze cursus wordt aan zowel de praktijk als aan de theoretische vraagstukken die bovengenoemde onderwerpen oproepen aandacht besteed.

Deze cursus is ontwikkeld in december 2021.